Het everzwijn
In Vlaanderen komen everzwijnen steeds vaker voor. Ontdek alles over het everzwijn en leer wat je best doet in bepaalde situaties.
Everzwijnen herkennen
Everzwijnen, ook wel wilde zwijnen genoemd, herken je aan hun bruingrijze borstelige vacht, imposante postuur en smalle wigvormige kop met varkenssnuit. De sociale dieren leven in matriarchale groepen die bekendstaan als ‘rottes’.
In een rotte leven volwassen vrouwtjes, de ‘zeugen', samen met hun nakomelingen. Een jong everzwijn of ‘frisling’ heeft een strepenpatroon dat veel wegheeft van een pyjama.
Na verloop van tijd verdwijnt dit patroon en noemen we ze ‘overlopers’. Jonge mannelijke overlopers verlaten de rotte na ongeveer een jaar, maar blijven soms nog een tijd bij elkaar. Volwassen mannetjes, de ‘beren’ of ‘keilers’, leiden een solitair bestaan.
Voedsel en leefomgeving
Everzwijnen houden van bosrijke gebieden. Ze vinden er ‘mast’, hun voedzame lievelingskost in de vorm van eikels, kastanjes en beukennootjes. In weilanden zoeken ze eiwitrijk voedsel zoals regenwormen, engerlingen en andere insecten.
Everzwijnen zijn eerder mensenschuw. In het algemeen vermijden ze contact met mensen en zijn ze niet makkelijk te spotten. Overdag rusten ze uit in de beschutting van bramenkoepels, varens of andere begroeiing. Ze gebruiken nattere plekken in het bos om modderbaden te nemen. De modder koelt af, en beschermt ze tegen parasieten. Deze ondiepe poelen noemen we ook ‘zoelen’.
Everzwijnen zijn intelligente dieren die snel leren waar ze in alle veiligheid voedsel vinden. Daarom duiken ze graag in hoge landbouwgewassen zoals maïs. Ze wennen ook snel aan de aanwezigheid van mensen, en duiken steeds vaker op in woonomgevingen.
Everzwijn in de buurt? Zo kom je erachter!
Voortplanting
De snelheid waarmee de populatie everzwijnen aangroeit, is voornamelijk afhankelijk van de hoeveelheid aanwezig voedsel en de klimaatomstandigheden. Hun voortplanting hangt af van het gewicht van de zeug, niet van haar leeftijd. Hoe meer voedsel, hoe sneller het everzwijn groeit en zich voortplant.
Meer beschikbaar voedsel zorgt er ook voor dat het hele jaar door jongen geboren worden, niet alleen tussen maart en april. Het opwarmende klimaat zorgt bovendien voor meer overvloedige mastjaren, terwijl er door de zachtere winters minder frislingen sterven van de kou. Zo groeit de populatie sneller.
Verspreiding in Vlaanderen
Everzwijnen werden rond de Tweede Wereldoorlog quasi uitgeroeid bij ons. In 2006 werden de eerste exemplaren opnieuw waargenomen. Hoeveel er vandaag in Vlaanderen leven, is niet bekend. Afschotcijfers wijzen er wel op dat de populatie groeit in aantal en verspreiding.
Het leefgebied van everzwijnen situeert zich vooral in de provincie Limburg, met daarnaast populaties in Antwerpen en Vlaams-Brabant. In de periode 2019-2022 werd gemiddeld in 51 gemeenten in Vlaanderen afschot van everzwijn gemeld. In sommige gemeenten waar niet (of niet meer) geschoten wordt, kan niettemin een kleine populatie aanwezig zijn. Daarnaast kunnen nieuwe gebieden gekoloniseerd worden.
De jaarlijkse monitoring van het afschot toont een stijgende trend. Opvallend is de piek 2021. Mogelijk door de inhaalbeweging na corona, maar ook omgevingsfactoren kunnen meespelen, zoals klimaat of voedselbeschikbaarheid.
De stijgende trend lijkt af te toppen, toch minstens in het buitengebied waar de dieren al een tiental jaar aanwezig zijn. Dit kan erop wijzen dat met de huidige aanpak het maximale afschot hier bereikt is. In gemeenten waar het everzwijn nog maar kort opduikt, zien we nog een stijging in afschot.
Afschotcijfers wild zwijn 2006 - 2023
Herbekijk: studiedag over de aanpak van het everzwijn in Limburg
Eind maart 2022 organiseerde Hubertus Vereniging Vlaanderen samen met Hogeschool PXL Hasselt een studiedag over jacht en de aanpak van het everzwijn in Limburg. Gert Michiels (HVV kenniscentrum) gaf een lezing over het beheer van everzwijnen.